Krakau: geschiedenis, cultuur en ontdekking

Na het inchecken in mijn hotel in de buurt van de oude stad (Stare Miasto), begon ik meteen aan mijn eerste kennismaking met Krakau. Het stadscentrum is perfect bewaard gebleven en staat terecht op de UNESCO Werelderfgoedlijst. De sfeer is warm en levendig, met straatmuzikanten, terrasjes en prachtige architectuur op elke hoek.

De Rynek Główny, de Grote Markt, is een van de grootste middeleeuwse pleinen van Europa. Hier bewonderde ik de gotische Mariakerk met haar indrukwekkende altaarstuk van Veit Stoss en luisterde ik naar het elk uur gespeelde trompetsignaal vanuit de kerktoren – een eeuwenoude traditie. In het midden van het plein bevindt zich de Lakenhal (Sukiennice), tegenwoordig een plek vol kunst en ambachtelijke kraampjes.

De tweede dag van mijn reis stond volledig in het teken van een van de meest beladen hoofdstukken uit de Europese geschiedenis: een bezoek aan het voormalige nazi-concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau. Deze plek ligt op ongeveer 70 kilometer van Krakau en is te bereiken via een georganiseerde excursie. Vanuit het centrum werd ik in de ochtend met een touringcar opgehaald en in ongeveer anderhalf uur naar het terrein gebracht.

Het bezoek begon bij Auschwitz I, het oorspronkelijke kamp dat in eerste instantie dienstdeed als gevangenis en later uitgroeide tot symbool van de Holocaust. De kenmerkende toegangspoort met de cynische tekst Arbeit macht frei was meteen confronterend. Tijdens een rondleiding met een Engelssprekende gids liepen we langs de barakken die tegenwoordig zijn ingericht als museum. De persoonlijke bezittingen van slachtoffers, zoals schoenen, koffers, brillen en haar, lieten een diepe indruk achter. Elke ruimte, elk voorwerp vertelde een verhaal van onvoorstelbaar leed.

De gids gaf op indringende en respectvolle wijze toelichting bij de gebeurtenissen, feiten en achtergronden. De namen, foto’s en getuigenissen van slachtoffers maakten het alles zeer tastbaar. Het was stil in de groep; de ernst van deze plek drong bij iedereen voelbaar door.

Na het bezoek aan Auschwitz I stapten we weer in de bus naar Birkenau, het vernietigingskamp dat op enkele kilometers afstand ligt. Tijdens de korte rit werd duidelijk dat we ons gingen verplaatsen naar een terrein van een totaal andere schaal. Bij aankomst was ik meteen onder de indruk van de enorme uitgestrektheid van het kamp. De eindeloze rijen barakken, de wachttorens en het spoor dat tot diep in het kamp doorloopt, maakten de systematische opzet en schaal van het naziregime pijnlijk duidelijk.

In Birkenau liepen we over het terrein, langs de resten van de gaskamers en crematoria, de houten barakken waarin duizenden mensen onder erbarmelijke omstandigheden moesten leven, en het monument dat vandaag de dag herinnert aan de meer dan een miljoen mensen die hier zijn omgebracht.

Wat mij het meest bijbleef, was de stilte. Ondanks de grootte van het terrein en de aanwezigheid van andere bezoekers, heerste er een diep respectvolle sfeer. Het was confronterend, aangrijpend, en tegelijk noodzakelijk om deze plek te zien – juist omdat het confronteert met wat er kan gebeuren als menselijkheid verdwijnt.

De terugrit naar Krakau verliep in stilte. Iedereen leek in gedachten verzonken, bezig met het verwerken van wat we gezien en gevoeld hadden.

Na de zwaarte van de vorige dag, was het fijn om de stad op een luchtigere manier te verkennen. Daarom koos ik voor een fietstour met gids, een absolute aanrader. De tour begon in het centrum, waar ik een comfortabele huurfiets kreeg. Krakau is verrassend fietsvriendelijk, met veel rustige straten en fietspaden.

Tijdens de tour reden we langs bekende én minder bekende plekken. We bezochten onder andere de Joodse wijk Kazimierz, met zijn vele synagogen, kunstzinnige cafés en street art. Vervolgens gingen we richting Podgórze, de wijk waar tijdens de Tweede Wereldoorlog het getto was gevestigd. Hier staat ook een bijzonder herdenkingsmonument: de Ghetto Heroes Square, met lege stoelen die symbool staan voor de gedeporteerde Joodse inwoners.

De gids deelde boeiende verhalen en anekdotes die de stad echt tot leven brachten. We eindigden de tour langs de oevers van de Wisła, waar moderne kunstinstallaties en gezellige barretjes het contrast tonen tussen oud en nieuw Krakau.

Een fietstocht is écht een ideale manier om in korte tijd veel van de stad te zien. Je krijgt overzicht, leert veel van een lokale gids en ontdekt plekken die je te voet misschien over het hoofd ziet.